'Η Επουλωτική Δράση της Φύσης' δημοσίευση στο Glow Magazine 07/2017
Η παρουσία μας στη φύση και η κατ’ επέκταση επαφή και ενασχόληση με αυτή είναι μια μορφή θεραπείας και χαλάρωσης.
Αυτή η απλή συνύπαρξη ανθρώπου και φύσης, που από την αρχαιότητα αναπαριστάται στις τέχνες και τη μυθολογία, εμπεριέχει κάτι βαθύ και επιστημονικό και μπορεί να συνεισφέρει στη σωματική και ψυχική ανάρρωση.
Δεν είναι τυχαίο ότι σε ολόκληρη τη Σκανδιναβία, ο όρος Healing Design, χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους ανάμεσα και πίσω από κτίρια θεραπευτηρίων και δημόσιων χώρων κάθε είδους και κάθε ηλικιακής ομάδας.
Τί ειναι τελικά αυτό που μας μαγνητίζει όταν βρισκόμαστε στη φύση, ή έστω σε ένα φυτεμένο χώρο, ή ακόμα και δίπλα στο κηπάκι του σπιτιού μας? Είναι αυτή η απρόσκοπη και αυθόρμητη παρατήρηση ενός ζωντανού και αργά αναπτυσσόμενου οργανισμού, μέσα σε ένα γρήγορο και κατευθυνόμενο περιβάλλον.
Είναι η γοητεία, το ενδιαφέρον ή ακόμα και η περιέργεια που προκαλούν αυτή την αβίαστη προσοχή. Είναι η αίσθηση, έστω πολλές φορές ψευδαίσθηση, του «είμαι μακριά», η προσωρινή δηλαδή απόδραση από τη ρουτίνα και τους γρήγορους ρυθμούς. Είμαστε μέρη ενός ευρύτερου συνόλου, συμμετέχουμε, αλληλεπιδρούμε με τη φύση, τη φροντίζουμε και πολλές φορές επιβραβευόμαστε γι’αυτό. Είναι πολύ σημαντικό το αίσθημα της επιβράβευσης, της οικειότητας, της φροντίδας αλλά και της δημιουργικότητας, στη διάρκεια μιας θεραπείας αλλά και στη μείωση της κοινής πλέον πάθησης, του στρες.
Σε μια ευρύτερη ματιά, η επαφή με τη φύση δίνει ευκαιρίες για άσκηση, κοινωνικές συναναστροφές, παρατήρηση και φροντίδα. Ο καθένας στο επιθυμητό βαθμό συμμετοχής και αλληλεπίδρασης.
Υπάρχουν διάφορα στάδια, συμμετοχής- επαφής με το πράσινο. Η πρώτη φάση είναι η επίγνωση οτι απλά υπάρχει εκεί έξω και οτι κανείς μπορεί να πάει όποτε θέλει. Πολύ σημαντική είναι η θέαση προς αυτό. Η γλάστρα στο παράθυρο, τα κλαδιά του δέντρου, η παρατήρηση. Η φυσική παρουσία και η πρόσβαση ορίζονται ως το τρίτο στάδιο, γι’ αυτό και είναι πολύ σημαντικό οι χώροι πρασίνου να είναι σε άμεση και εύκολη πρόσβαση με το καθημερινό χώρο μας, με ελκυστικά και όσο το δυνατόν φυσικά και αντιολισθητικά υλικά, ώστε η μετάβαση να είναι ομαλή και ασφαλής. Το τελευταίο στάδιο αποθεραπείας, αλλά και χαλαρωτικής διαδικασίας, επούλωσης από το στρες και άλλες παρόμοιες μορφές είναι η ίδια η διάδραση με τη φύση. Αυτό περιλαμβάνει διάφορες δραστηριότητες όπως σπορ, καλλιέργεια μικρών λαχανόκηπων ή γλαστρών με φρούτα και λαχανικά, συγκομιδή καρπών (από τα λεγόμενα “food trees”), πικνίκ κ.α., τόσο σε μεγάλους ανοιχτούς χώρους ή ακόμα και στο κήπο του σπιτιού μας. Ακόμα και η φροντίδα ενός σκύλου ή πουλιών στο κήπο επιδρά εξίσου θεραπευτικά για την ανθρώπινη ψυχολογία, αν κανείς νιώσει έτοιμος για αυτή τη γλυκιά ανάληψη ευθύνης.
Σχεδιαστικά, ένας κήπος πρέπει να παρέχει μια ποικιλία χωρικών εμπειριών, αλλά και επιλογών. Η φύτευση να επιτρέπει το «φώλιασμα», τη κρυψώνα, ακόμα και την απομόνωση ώστε κάποιος να επιλέγει να μείνει μόνος, ή μακρυά από αδιάκριτα βλέματα. Ψηλοί θάμνοι, μακρυά κλαδιά, πράσινοι φράχτες ευνοούν αυτή τη συνθήκη απομόνωσης και παρατήρησης, δημιουργώντας περίκλειστες ή ημίκλειστες περιοχές. Αντίθετα ανοιχτοί χώροι, που προσωμοιάζουν ξέφωτα, ενθαρρύνουν την ελεύθερη έκφραση, το παιχνίδι, την άσκηση και τη κοινωνικότητα. Στη περίπτωση βέβαια των θεραπευτικών κήπων οι χώροι αυτοί ειναι πιο ελκυστικοί στις περιπτώσεις όπου κανείς είναι στα τελευταια στάδια της θεραπείας του και νιώθει έτοιμος γι’ αυτή την αλληλεπίδραση. Μικρές «ασκησούλες» διάδρασης με τη φύση, μπορούν να εφαρμοστούν σε διάφορες κλίμακες κήπων και χρήσεων. Μια σειρά από πέτρες ή βράχους (stepping stones), όπου καλείται κανείς να περπατήσει από πάνω διασχίζοντας μια περιοχή με νερό ή φύτευση, είναι μια τέτοια μορφή άσκησης και αλληλεπίδρασης. Άλλωστε το νερό είναι από μόνο του ή σε συνδυασμό με τους ήχους της φύσης, μια ευεργετική μορφή κατά του στρες, αφού έχει την ιδιότητα να καθρεφτίζει το παρόν, διώχνοντας δυσάρεστες καταστάσεις του παρελθόντος ή ανησυχητικές σκέψεις του μέλλοντος.
Κάθε κήπος σχεδιάζεται για κάθε περίπτωση ξεχωριστά, ανάλογα με το κλίμα, την εποχή και το δομημένο περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει κανείς να νιώθει ασφαλής εκεί από τα πρώτα του πατήματα, να αποφεύγονται πολύπλοκα σχήματα και δομές, να υπάρχει άμεση σύνδεση από μέσα προς τα έξω, αλλά και να μπορεί κανείς να έχει πρόσβαση σε ότι μπορεί να δει.
Σε γενικές γραμμές η παρουσία μας σε ένα κήπο είναι από μόνη της μια θεραπευτική διαδικασία. Σε πιο επιστημονική βάση, έχει αποδειχθεί ότι τα πιο ισχυρά στοιχεία που συμβάλλουν σε αυτό είναι όταν στους χώρους πρασίνου βρίσκουμε καταφύγια και να υπάρχει ποικιλία ειδών (ζωντανών οργανισμών), είτε μιλούμε για ζωικό βασίλειο είτε για φυτικό. Τέλος σε αυτούς τους χώρους θα πρέπει να βρίσκονται λίγο πιο δομημένες μορφές, όπως κιόσκια, καθίσματα κ.α., ωστε να προσφέρεται πιο οργανωμένη ψυχαγωγία, συζήτηση, μαγείρεμα και άλλου είδους ομαδικής δραστηριότητας, σε συνδυασμό πάντα με τη παρουσία όσο γίνεται άγριας φύσης, όπου δεν υπάρχει τόσο εμφανής η ανθρώπινη παρέμβαση (π.χ. το τέλειο κλάδεμα).
Η ενασχόληση με το κήπο μας, αλλά και το κήπο της γειτονιάς μας, μας ανταποδίδει απλόχερα τα ευεργετικά της οφέλη κι αυτό αντανακλάται τόσο στο ίδιο μας τον εαυτό, αλλά και στη κοινωνία μας, έχοντας το συναίσθημα του ανήκειν, του φροντίζω, του επιβραβεύομαι. Οφέλη τόσο για τη ψυχική μας υγεία, της καθημερινότητας μας και της ευεξίας μας.
Επιστροφή